1🌍 Prehistorie & Vroege Beschavingen

🔸 Prehistorie & Protohistorie

Periode: tot ca. 3300 v.Chr.

Regio: wereldwijd
Kenmerken:

• Jager-verzamelaars > landbouwers

• Vuur, werktuigen, grotschilderingen

• Geen schriftgebruik (pas "proto-" bij beeldtekens)

Historisch belang:

• Grondlaag van menselijke samenlevingen

• Evolutie Homo sapiens, domesticatie dieren, eerste dorpen (vb. Çatalhöyük)

🔸 Mesopotamië

Periode: ca. 3300 v.Chr. – 539 v.Chr.
Regio: huidige Irak, tussen Tigris & Eufraat
Kenmerken:

• Eerste stadstaten (Ur, Uruk)

• Spijkerschrift

• Wet (Codex Hammurabi)

• Irrigatie, tempels (ziggurat)

Historisch belang:

• 'Bakermat van de beschaving'

• Grondslag voor bestuur, recht, schrift en religie

🔸 Egypte

Periode: ca. 3000 v.Chr. – 30 v.Chr.
Regio: Nijlvallei, Noordoost-Afrika
Kenmerken:

• Farao’s, hiërogliefen, piramides

• Sterrenkunde, geneeskunde

• Nijl = levensader

Historisch belang:

• Een van de langst bestaande beschavingen

• Invloed op Grieks-Romeinse cultuur

🔸 Sub-Sahara-Afrika

Nok

Periode: ca. 1000 v.Chr. – 300 n.Chr.
Regio: Nigeria (West-Afrika)
Kenmerken:

• Terracotta hoofden

• IJzerbewerking

• Geen schriftelijke bronnen

Historisch belang:

• Vroeg bewijs van technologie en kunst in Sub-Sahara

• Weerlegt mythe van pre-koloniaal 'onontwikkeld' Afrika

🔸 Indusbeschaving

Periode: ca. 2600–1900 v.Chr.
Regio: Pakistan & Noordwest-India
Kenmerken:

• Steden (Harappa, Mohenjodaro) met riolering

• Georganiseerd stratenplan

• Onbegrepen schrift

Historisch belang:

• Hoogstaande stedelijke cultuur, mogelijk zonder koningschap

• Sterk handelsnetwerk met Mesopotamië

🔸 China (Shang-dynastie)

Periode: ca. 1600–1046 v.Chr.
Regio: Noordoost-China
Kenmerken:

• Bronsbewerking

• Orakelbeenderen = vroege schrift

• Voorouderverering

Historisch belang:

• Begin van lange Chinese dynastieke traditie

• Culturele continuïteit

🔸 Precolumbiaanse Amerika

◾ Olmeken

Periode: ca. 1400–400 v.Chr.
Regio: Golfkust Mexico
Kenmerken:

• Reuzenhoofden

• Aardeplatformen, kalender, maïscultuur

• Vroege symbolen/schrift

Historisch belang:

• 'Moedercultuur' van Meso-Amerika (inspiratie voor Maya’s, Azteken)

🔸 Europese Prehistorie

◾ Kelten

Periode: ca. 800 v.Chr. – 100 n.Chr.
Regio: Centraal- en West-Europa
Kenmerken:

• Stamstructuren

• IJzertijdculturen (Hallstatt, La Tène)

• Druïdische religie, geen schrift

Historisch belang:

• Grondleggers van veel Europese volksculturen

• Invloedrijk tot in Ierse en Schotse tradities vandaag

◾ Germanen (vroege periode)

Periode: vanaf ca. 500 v.Chr.
Regio: Noord-Europa (Scandinavië, Duitsland, Nederland)
Kenmerken:

• Stamverbanden, krijgersamenlevingen

• Mondelinge traditie (heldenverhalen)

• Beperkt archeologisch materiaal

Historisch belang:

• Baanbrekers van de latere volksverhuizingen

• Botsingen met Romeinen vormen basis voor latere etnische identiteiten

3 🏰 Middeleeuwen

Vroege Middeleeuwen (ca. 500–1000)

🔸 Volksverhuizingen & Germanen

Periode: ca. 300–600
Regio: Europa
Kenmerken:

• Instorting West-Romeins Rijk → machtsvacuüm

• Vestiging Germaanse koninkrijken (Visigoten, Franken, Ostrogoten)

Historisch belang:

• Fundament voor latere Europese koninkrijken

• Begin van feodale structuren

🔸 Byzantijnse Rijk

Periode: 330–1453
Regio: Oostelijk Middellandse Zeegebied (Constantinopel)
Kenmerken:

• Voortzetting Oost-Romeins Rijk

• Orthodox christendom, keizer-bisschopmodel

• Codificatie recht (Corpus Iuris Civilis onder Justinianus)

Historisch belang:

• Culturele buffer tussen Oost en West

• Verspreiding orthodoxie en Helleense traditie

🔸 De Islam en Kalifaten

Periode: vanaf 622 (Hedsjra)
Regio: Midden-Oosten, Noord-Afrika, Spanje
Kenmerken:

• Profeet Mohammed, Koran

• Expansie Arabisch Rijk: Omajjaden, Abbasiden

• Wetenschap, filosofie, kunst

Historisch belang:

• Grote invloed op wiskunde, geneeskunde, astronomie

• Cultureel knooppunt in middeleeuws wereldbeeld

🔸 Karolingische Rijk

Periode: 751–888
Regio: Frankrijk, Duitsland, Benelux, Noord-Italië
Kenmerken:

• Karel de Grote: keizer in 800

• Poging tot restauratie Romeins rijk in christelijke vorm

• Scholen, kloosters, boekproductie

Historisch belang:

• Basis voor Frans-Duitse rivaliteit

• Heropleving cultuur: Karolingische Renaissance

🔸 Vikingen

Periode: 8e – 11e eeuw
Regio: Scandinavië, Groot-Brittannië, Frankrijk, Rusland
Kenmerken:

• Zeevaarders, plunderaars en kolonisten

• Danelaw in Engeland

• Oprichting van handelsposten en staten (Kiev, Normandië)

Historisch belang:

• Beïnvloeden staatsvorming in West- en Oost-Europa

• Contact tussen Noord- en Zuid-Europa

 Volle en Late Middeleeuwen (ca. 1000–1500)

🔸 Feodaliteit

Periode: ca. 800–1300
Regio: West-Europa
Kenmerken:

• Leenheren en vazallen

• Gebondenheid aan land

• Macht bij adel & kerk

Historisch belang:

• Structuur van middeleeuwse maatschappij

• Beperkte centrale macht → fragmentatie

🔸 Kruistochten

Periode: 1096–1291
Regio: Europa ↔ Midden-Oosten
Kenmerken:

• Christelijke militaire campagnes tegen islamitische controle Jeruzalem

• Pauselijke oproep (Urbanus II)

• Contact tussen culturen

Historisch belang:

• Ontwikkeling handelsroutes

• Aanleiding voor spanningen met islamitische wereld

🔸 Heilig Roomse Rijk

Periode: 962–1806 (middeleeuws piek: 11e–13e eeuw)
Regio: Centraal-Europa
Kenmerken:

• Rijk van keizer Otto I en opvolgers

• Investituurstrijd met paus

• Geen centrale macht, wel keurvorsten

Historisch belang:

• Grondvorm voor Duitsland & Midden-Europa

• Rijk blijft formeel bestaan tot Napoleon

🔸 Frankrijk & Engeland – 100-jarige Oorlog

Periode: 1337–1453
Regio: Frankrijk en Engeland
Kenmerken:

• Dynastiek conflict over troonopvolging

• Belang van Jeanne d’Arc

• Opkomst van staande legers

Historisch belang:

• Begin einde feodale samenleving

• Versterking nationale identiteiten

🔸 Pausdom en Kerkelijke Macht

Periode: ca. 1000–1400
Regio: Rome, Avignon, West-Europa
Kenmerken:

• Groeiende macht paus

• Schisma’s (bv. Avignon, drie pausen)

• Inquisitie

Historisch belang:

• Kerk als politieke grootmacht

• Aanloop naar kritiek → Reformatie

🔸 Zwarte Dood

Periode: 1347–1351
Regio: Eurazië
Kenmerken:

• Pestepidemie (Yersinia pestis)

• Massale sterfte (1/3 Europa)

• Sociale en religieuze onrust

Historisch belang:

• Demografische schok

• Verzwakking feodale structuren

• Verandering mentaliteit: dodencultus, einde middeleeuwse zekerheid